PROFILAKTYKA

Profilaktyka zdrowotna – jak zapobiegać chorobom?

Dla zdrowia kluczowe jest wdrożenie odpowiednich nawyków, takich jak choćby prawidłowa dieta czy aktywność fizyczna, które zmniejszają ryzyko zachorowania na wiele chorób i pozwalają zachować organizm w dobrej kondycji przez wiele lat.

Prawidłowa profilaktyka to również działania zapobiegające rozwojowi niebezpiecznych chorób, m.in. regularne badania lekarskie i diagnostyczne w kierunku ich wykrycia we wczesnym stadium. Dobre placówki medyczne oferują swoim klientom nie tylko leczenie na wysokim poziomie, ale także szeroką ofertę profilaktyczną skierowaną do osób, które chcą zadbać o własne zdrowie. Sprawdź, jakie badania obejmuje każdy z dostępnych programów profilaktycznych w enel-sklep i wybierz wariant odpowiedni dla siebie!

Czym jest profilaktyka zdrowotna?

Profilaktyka zdrowia obejmuje zespół działań i nawyków wdrażanych w celu zapobiegania różnym schorzeniom. Opiera się również na diagnostyce i regularnych badaniach (np. przesiewowych) pozwalających na wykrycie chorób we wczesnym stadium. Ważnym elementem profilaktyki jest także edukacja dotycząca zdrowego stylu życia, unikania powikłań chorób, a także regularnego wykonywania badań umożliwiających wczesne wykrycie wielu potencjalnie groźnych chorób, które zidentyfikowane w początkowej fazie, dają duże szanse na wyleczenie.

Profilaktyka zdrowia obejmuje cztery fazy, zwane zamiennie poziomami lub typami: profilaktykę wczesną, pierwotną, wtórną oraz trzeciorzędową.

Rodzaje profilaktyki zdrowotnej

Wyróżnia się cztery typy profilaktyki zdrowia:

• profilaktyka wczesna – ten rodzaj działań obejmuje przede wszystkim wprowadzenie korzystnych zachowań i nawyków oraz prawidłowych wzorców. Należą do nich m.in. właściwa aktywność fizyczna czy zrównoważona dieta, a także zaniechanie działań negatywnych w skutkach: zrezygnowanie z palenia tytoniu czy spożywania alkoholu w nadmiernych ilościach,
• profilaktyka pierwotna – obejmuje czynności, których celem jest przeciwdziałanie zachorowaniu. Duże znaczenie mają w tym przypadku koncentracja na czynnikach ryzyka oraz przyczynach pojawiania się konkretnych jednostek chorobowych. Innymi słowy, rezygnacja ze spożywania tłustych mięs, cukrów, palenia papierosów czy utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, zmniejsza niebezpieczeństwo występowania wielu chorób, m.in. miażdżycy tętnic, cukrzycy typu II czy otyłości brzusznej.
• profilaktyka wtórna – jej cechą kluczową jest podejmowanie działań obejmujących wczesne wykrycie chorób u osób z grupy ryzyka, szczególnie narażonych na zachorowanie. Ważną rolę pełnią w tym przypadku badania przesiewowe, czyli testy, które pozwalają na wykrycie i rozpoznanie chorób w ich wczesnym stadium. Każda podjęta próba skriningu zwiększa szansę pacjenta na zidentyfikowanie nieswoistych objawów, a także wdrożenie leczenia, które będzie skuteczne i efektywne. Badania przesiewowe są istotne również w ujęciu statystycznym. Pozwalają na zapobieżenie negatywnym konsekwencjom chorób, które zbyt późno wykryte prowadzą nieuchronnie do zgonu, zwiększając tym samym procent pacjentów, którzy poddani testom odpowiednio wcześniej, mogliby żyć nieco dłużej lub nawet wyzdrowieć,
• profilaktyka trzeciorzędowa – ten typ profilaktyki dotyczy głównie osób przewlekle chorych. Obejmuje działania opóźniające rozwój choroby i przeciwdziałające pojawieniu się powikłań, np. rehabilitacja, wprowadzenie odpowiedniego odżywiania, czy nawet przekazywanie informacji niezbędnych dla redukcji czynników sprzyjających postępowi choroby.

Genetyczne czynniki ryzyka, a profilaktyka zdrowia

Korelacja między prawdopodobieństwem wystąpienia określonej choroby a obecnością pewnego genu (najczęściej uszkodzonego lub zmutowanego) jest w wielu przypadkach udowodniona naukowo. Przykładem może być tu np. nieprawidłowy gen BRCA1, który powoduje wzrost ryzyka wystąpienie w przyszłości raka piersi lub jajnika.

Podobnie jednak jak rak jelita grubego czy żylaki kończyn dolnych w wywiadzie rodzinnym to jedynie czynniki sprzyjające zachorowaniu, tak samo obecność nieprawidłowego genu BRCA1 stanowi wyłącznie pewną informację. Jest to informacja o dysponowaniu pewnym czynnikiem zwiększającym możliwość zapadnięcia na określoną chorobę, ale nie o nieuchronności jej wystąpienia w przyszłości.